GEZİ KÖŞESİ

 

SLOVAKYA

                                          
Slovakya Cumhuriyeti, Orta avrupa’da yer alan  Slovakya Cumhuriyeti; 49.035 km² yüzölçümüne sahip küçük bir ülkedir. Polonya, Ukrayna, Macaristan, Avusturya ve Çek Cumhuriyeti ile komşudur.

Slovakya uzun bir tarihi geçmişe sahiptir. Araştırmalar  M.Ö. 200.000 ile 35.000 yılları arasında, Slovakya topraklarında, insanların yaşadıklarını belirlemiştir.  1940 yılında, Batı Slovakya’da bulunan,  “Moravya Venüsü” adını taşıyan paelotik  heykelin  23.000 yıl öncesine ait olduğu belirlenmiştir. Ülke toprakları M.Ö. V. yüzyılda  Keltler tarafından,  X. yüzyılda  bir Alman Kabilesi olan “Marcomanni” tarafından istila edilmiştir. M.Ö. I. yüzyılda bölgeye Romalılar gelmiş, Romalılar I. ve IV. yüzyıllar arasında Bratislava yakınında “Gerulata Garnizonu’nu” kurmuşlardır.  V. ve VI. yüzyılda ise Slav kabileleri    Tuna düzlüklerine yerleşmişlerdir.  Batı Slav kabilelerinin  ilk devleti olan   “Samo Sömürgesi (Samo`s Dominion)” Slovak İsyanı’na liderlik eden Samo tarafından, 623-658 yılları arasında, Batı Slovakya, Bohemya ve Moravya topraklarında kurulmuştur. Avarların,  Frank Kralı Charlemagne tarafından  yenilmesinden sonra ise  bölgede Nitra ve Moravya  prenslikleri kurulmuştur. 833 yılında  Moravya  Prensi  I. Mojmír   bu iki prensliği birleştirerek  “Büyük Moravya İmparatorluğu’nu (Great Moravian Empire)” oluşturmuştur. Bu imparatorluk  Macarlar tarafından yıkılmış,  1000 yılından sonra Slovakya'nın büyük  bölümü  Macaristan Krallığı’nın bir parçası olmuştur. Bu dönemde madencilik ve ticaret nedeniyle Slovakların refah düzeyi artmış, kendi dil ve kültürlerini devam ettirmelerine izin verilmiştir. Bu ilerleme Moğol İstilasıyla  1241-1242 yılları arasında kesilmiş ise de daha sonra yeniden devam etmiş, birçok şehre özel kraliyet imtiyazları tanınmış, Alman göçmenlerin Slovakya topraklarına yerleşmelerine izin verilmiştir. 

1526 yılında Mohaç Savaşı’nda Osmanlılara karşı Macar Krallığı büyük bir yenilgiye uğramış, ülkenin güney bölümlerinde yapılan  savaşlar sonrasında Osmanlılar, Macaristan'ın bir çok bölgesini ele geçirmiş, bu durum  1556 yılına kadar devam etmiştir. Bu dönemden sonra ülke siyasi karmaşa içine sürüklenmiş, ikiye bölünmüş olan Macar soyluları  John Zápolya  (1526-1540) ile Ferdinand Habsburg’u (1527-1540) kral seçmişler.  Bu iki krala bağlı orduların çatışmaları ülkeyi  zor durumda bırakmıştır. 1541 yılında Türklerin Buda'yı fethetmesiyle ülke üçe bölünmüş, Slovakya ve batı Hırvatistan toprakları ile “Burgenland” adı verilen bölge Habsburg tarafından yönetilmiş, ülkenin doğu toprakları ve Erdel Beyliği Osmanlı İmparatorluğu’na vergi vermeyi kabul ederek, Osmanlı'nın üstünlüğünü tanımış, başkent Buda ve geri kalan orta Macaristan toprakları Osmanlı İmparatorluğu’nun bir eyaleti haline getirilmiştir. Macaristan’ın yeni başkenti 1536yılında  Pressburg (Bratislava) olmuş, başta Habsburg  Maria Theresa  olmak üzere  19 Macaristan Kralı’nın taç giyme töreni  Pressburg’da yapılmıştır.

1683-1699 yılları arasında bir grup Avrupa devletinin Osmanlı İmparatorluğu’na karşı giriştikleri “Kutsal İttifak Savaşları” sonrasında Avusturya’nın Macaristan üzerinde egemenlik kurmasıyla  Slovakya'nın önemi azalmıştır. Ancak Slovakya XX. yüzyıla kadar Macaristan'ın bir parçası olarak önce Avusturya  İmparatorluğu'nun, 1867 yılından sonra  Avusturya Macaristan İmparatorluğu’nun içinde yer almıştır.

Avusturya Macaristan İmparatorluğu I. Dünya Savaşı sonunda yıkılınca 28 Ekim 1918 tarihinde Slovakya, Bohemya, Moravya, Silezya, ve Karpat Rutenya’nın  birleşmesiyle  ilk “Çekoslavakya Cumhuriyeti” kurulmuştur. Ancak Slovakya Nazi Almanyası ile anlaşarak daha sonra Çekoslovakya'dan ayrılmış, 14 Mart 1939 tarihinde  bağımsız  “Slovakya Devleti” kurulmuştur. Slovakya Devleti başlangıçtan itibaren Nazi Almanyası’nın bir parçası olmuş, Almanya tarafından işgal edilmiştir. 1944yılında orta Slovakya’da nazilere karşı ulusal bir ayaklanma başlamış,  Nazi İşgali   9 Mayıs 1945 tarihinde Sovyet ve Amerikan birliklerinin ülkeye girmesiyle  sona ermiştir. 1945 yılında Çek ve Slovaklardan oluşan “Çekoslovakya Devleti” yeniden kurulmuş,  1948 yılında ülke yönetimi komünistlerin eline geçmiş,  41 yıl boyunca Çekoslovakya, Doğu Bloğu içinde yer almıştır. 5 Ocak 1968 tarihinde iktidara gelen “Alexander Dubček” “siyasi bir liberalleşme dönemi başlatmış, Ancak “Prag Baharı” adı verilen bu dönem aynı yılın 20 Ağustos tarihinde Sovyet sosyalist Cumhuriyetler Birliği ve “ Varşova Paktı”  müttefiklerinin (Romanya hariç) ülkeyi işgal etmesiyle sona ermiştir. Kasım 1989 tarihinde Çekoslovakya; “Kadife Devrimi ” adı verilen  bir devrimle kapitalizme geçmiştir. 1 Ocak 1993 tarihinde ülke  Çek Cumhuriyeti ve Slovakya olmak üzere iki ülkeye ayrılmıştır. Ayrılma sonrası her iki ülkede geniş kapsamlı ekonomik reformlar gerçekleştirilmiştir. Slovakya 29 Mart 2004 tarihinde NATO, 1 Mayıs 2004 tarihinde AB'ne üye olmuştur.

Halen parlamenter demokrasi ile yönetilen Slovakya 8 bölgeden oluşur. Bunlar; “Bratislava”, “Trnava”, “Trenčín”, “Nitra”, “Žilina”, “Banská Bystrica”, “Prešov” ve “Košice” olarak sıralanabilir.

Ülkenin başkenti Bratislava’dır. Diğer önemli şehirleri arasında “Košice”, “Prešov”, “Žilina” ve “Nitra” gelir. 
Slovakya yaklaşık 5.5 milyon nüfusa sahiptir. Nüfusunun %85.8’ini Slovaklar, %10’nunu ülkenin Macaristan sınırında güney batıda yaşayan Macarlar, %3’ünü  tüm bölgelerde özellikle yoğun şekilde doğuda yaşayan Romanlar  oluşturur.  Ukraynalılar, Çekler, Almanlar, Ruthenian, Polonyalılar ve Yahudiler diğer azınlıklardır.

Slovakya’nın resmi dili Slovakça’dır. Nüfusun %86’sı Slovakça konuşur. Macar azınlığın yoğun bulunduğu güney bölgelerinde günlük hayatta hem Slovakça hem Macarca kullanılır. Ancak  şehirlerde yaşlılar arasında Almanca, gençler arasında İngilizce bilen kişi sayısı fazla olduğundan  dil konusunda fazla sorunla karşılaşılmamaktadır.  

Slovakya nüfusunun  %63’ü Katolik, %9’u Protetan, %4’ü Rum Ortodoks, %13’ü Ateist, kalanı diğerleridir. 
Slovakya dağlık bir ülkedir. Dağlar ve platolar ülkenin %60’ından fazlasını kaplar. Doğayı korumak amacıyla dağların büyük bölümü “Ulusal Park” olarak ilan edilmişir. Halen 9 Ulusal Park bulunur.  Düzlük alanlar ülkenin güneyindedir.  Bu bölge ormanlık ve tarıma elverişli alanlardan  oluşur. Ülke topraklarının %30’u ormanlıktır. Tarm sektörünün  ülke ekonomisi içindeki ağırlığı %3 gibi düşük düzeydedir. Buna karşılık hizmetler ve sanayi sektörü gelişmiştir.   

Slovakya orta iklim kuşağındadır. Dağlık  ve düzlük alanlarda farklı iklim görülür. Ülkede kışın ortalama sıcaklık -2 , en sıcak ay olan temmuz ve ağustos aylarında 21 derece civarındadır. En yağışlı aylar haziran ve temmuz aylarıdır. Bazı dağlık bölgelerde yılda 130 gün kar yağar. Ülkeye kültürel bir gezi için gidecekseniz   ilkbahar ve sonbaharı ; termal kaplıcalar için gidecekseniz ocak ve şubat aylarını; kayak için gidecekseniz aralık mart ayları arasını tercih etmelisiniz.  Ülkenin en canlı dönemi yaz ve sonbahar aylarıdır. Eylül ayında “Bratislava Kültür Festivali”, ekim ayında “Bratislava Caz Festivali”  başta olmak üzere ülkedeki tüm şehirlerde ve kaplıca merkezlerinde çeşitli festivaller düzenlenir.

Ülkeye farklı yollarla gidebilirsiniz. Havayolu ile gidecekseniz “Bratislava Uluslararası Havaalanı (M.R.Štefánik )” şehir merkezine 12 kilometre uzaklıktadır. Havaalanından şehir merkezine, 30 dakikada, 61 numaralı otobüsle  veya taksiyle  gidebilirsiniz.  Slovakya’da Bratislava dışında bazı şehirlerde küçük havaalanları bulunur. Ancak Slovakya’yı seyahat etmek  isteyen turistler Bratislava Havaalanı yerine genelde ülkenin güney bölümüne gitmek istiyorlarsa Bratislava’ya 60 kilometre uzaklıktaki Avusturya’daki  “Viyana Havaalanı’nı”, ülkenin kuzey bölümüne gitmek istiyorlarsa Polonya’daki  “Krakow Havalanı’nı” tercih etmektedirler. Slovakya henüz turistlerin uzun süre konaklayarak, ülkenin tümünü görmek istedikleri bir  ülke  değildir. Genelde komşu ülkelere gelen turistler Bratislava’ya otobüs, tren, uçak veya Tuna (Dunaj) üzerinden teknelerle bir veya birkaç günlüğüne gelip, daha sonra geri dönmektedirler.  Sizde Çek Cumhuriyeti’nde iseniz Prag’dan; Bratislava (5 saat) veya Košice (10 saat) şehirlerine  tren, otobüs,   Czech Airlines ( http://www.csa.cz ) veya diğer havayolları şirketleri ile  gelebilirsiniz. Avusturya’da iseniz  Viyana Bratislava’ya yaklaşık bir saat uzaklıktadır.  Viyana’dan Bratislava’ya gitmek için arzu ederseniz ; “Vienna Sightseeing Tours  http://www.viennasightseeing.at ”, “Cityrama http://www.cityrama.at ” seyahat acentaları    veya “Blue Danube Şirketi’nin  http://www.ddsg-blue-danube.at/ “tekne ile düzenledikleri günlük  turlarından birine  katılabilirsiniz. Arzu ederseniz  tren, otobüs veya tekne ile daha uygun fiyata Bratislava’ya gidebilirsiniz. Trenle gitmek isterseniz metro ile “Südbahnhof” veya “Westbahnhof” istasyonlarına gelip, sabahın erken saatlerinden gece saat 24.00’e kadar her saat başı karşılıklı olarak çalışan trenle “Bratislava-Marchegg” ana tren istasyonuna ulaşabilirsiniz. Buradan 20 dakikalık yürüyüşle veya 13 numaralı tramvayla  şehir merkezine gidebilirsiniz. Ayrıca Viyana’dan saat başında kalkan başka bir tren sizi Bratislava’nın güney bölgesine götürür. Buradan da 80 numaralı otobüsle şehir merkezine ulaşabilirsiniz. Otobüsü tercih ederseniz  Stephanplatz metro istasyonundan önce  U3 metro hattı ile “Erdberg” metro istasyonuna gelip, “Erdbergstraße 200A” daki   Otobüs Teminali’nden    veya Viyana Havaalanı’ndan kalkan otobüslere binebilirsiniz. Bratislava   otobüs terminali “Mlynské Nivy” şehre yakın olduğu için buradan yürüyerek veya  kamu ulaşım araçları ile şehir merkezine ulaşabilirsiniz. Otobüs bilet ve saatleri için  http://www.eurolines.com  web adresine bakmanız gerekir.  Nisan ayından eylül ayının sonuna  kadar, bazı hatlarda ekim ayına kadar tekne http://www.twincityliner.com ile Tuna Nehri’nin çevresindeki güzellikleri seyrederek, keyifli bir yolculukla  Bratislava’ya gidebilirsiniz.   Arzu ederseniz gidiş ve dönüşüzü farklı ulaşım araçları ile  de yapabilirsiniz.  Bu konuda genel bilgi almak için http://www.slovakia.com/travel/vienna/  web adresine bakabilirsiniz.    Viyana ile Bratislava havaalanları arasındaki ulaşım için shuttle, tren veya  taksi kullanabilirsiniz. Bu konuda bilgi edinebilmek için seyahatinizden önce  http://cblis.utc.sk/data/Vienna.pdf web adresine bakmanız yararlı olur. Macaristan’dan gelmek isterseniz trenle üç ayrı istasyondan her gün kalkan çok sayıda tren sizi 3 saatte Budapeşte’den Bratislava’ya ulaştırır. Ayrıca  Košice şehrine de Budapeşte’ den daha sınırlı sayıda tren seferi düzenlenir.  Nisan ekim ayları arasında Tuna Nehri üzerinden tekne veya hydrofoil ile  Bratislava’ya gidebilirsiniz.

Ülke içi ulaşımda ise tren,  otobüs “(Slovak Line” veya uluslararası otobüs şirketi “EUROLINES)”, minibüs, kiralık araç, Bratislava ile  Košice arasında uçak  kullanabilirsiniz.

Ülkenin resmi para birimi 1.1.2009 tarihinden bu yana  Euro’dur. Küçük alışveriş yerleri dışında kredi kartınızı da rahatlıkla kullanabilirsiniz. Hediyelik eşya olarak seramik, antika eşyalar, geleneksel el sanatları ürünleri, ülkenin belirli yörelerine özgü peynirleri veya yerel içkileri satın alabilirsiniz.  

Slovakya’da yemek yeri olarak büyük şehirlerde ve turist bölgelerde restaurantları “reštaurácia”; şarap evlerini “vináreň “; pubları  “pivnica veya piváreň”;  basit sıcak yiyecek ve salatalar sunan büfeleri “občerstvenie”; ucuz fakat az sayıda çeşit sunan  kantinleri “jedáleň  ve pizacıları seçebilirsiniz.   

Slovak mutfağı Macar, Çek ve Avusturya mutfaklarından etkilenmiştir.  Ülkede et olarak ağırlıklı olarak domuz eti kullanılır. Bu nedenle yemeklerin büyük bölümünde ve çorbalarda domuz eti bulunur.   Slovak ulusal mutfağını temsil eden   "Bryndzové Halušky" patates, özel koyun peyniri ve domuz etinden oluşur. Slovak mutfağında çok farklı lezzette çorbalar bulunur. Çorbalar içinde “Drštková polévka/držková polievka”,  balık çorbası “Halazsle”, “Guláš” en çok tercih edilen çorba çeşitleridir. Krep  “palačinky” tatlı veya aperatif olarak yenilir. “Pirohy” peynir ve makarna ile yapılan tatlı da yenilebilen farklı bir lezzettir. 

Ülkede içecek olarak  bira çok tüketilir. “ Zlatý Bažant”, “Topvar”, “Steriger”, “Kelt”,Šariš ve Smädný mních    tanınmış bira markalarıdır. Şarap olarak genelde  beyaz şarap tüketilir. Ülkenin güneydoğusunda, Macaristan sınırındaki  şarap bölgesi  “Tokaj” üretilen  şaraplar çok ünlüdür.  Bratislava’nın kuzeyindeki Küçük Karpatlar, ülkenin güneybatısı, ana şarap üretim alanıdır. Cin olarak “Borovička”, erik brendisi “Slivovice”; yerel rom “tuzemak” ilginizi çekebilir. Alkolsüz içecek olarak cola’ya benzeyen şeker ve kafein oranı daha düşük  “Kofola” ile beyaz ve kırmızı olmak üzere iki çeşidi bulunan, üzümden üretilen “Vinea” içeceğini tercih edebilirsiniz.

Slovakya oldukça güvenli bir güvendir. Bununla birlikte kalabalık yerlerde, ulaşım araçlarında ve havaalanında   yankesicilere karşı dikkatli olmanızda yarar vardır.
Slovakya; “Batı Slovakya”, “Orta/Merkezi/ Dağlık Slovakya”, “Doğu Slovakya” olmak üzere üç bölgeye ayrılabilir.

Batı Slovakya; ülkenin en gelişmiş ve sanayileşmiş bölgesidir. Arazi yapısı ülkenin diğer bölgelerine göre daha alçak ve verimlidir. Bölge termal kaplıcaları ve geçmişi yansıtan çok sayıda kalesi ile tanınır. Bölgedeki en önemli tarihi eserler; başta “Bratislava” olmak üzere “Trnava” ve “Nitra” şehirlerindedir.   

Ülkenin tarihinde önemli yer tutan Orta  Slovakya ülkenin en dağlık bölgesidir. Turistlerin dağ sporları için geldikleri, bölgenin kuzeyindeki “Tatras Dağları” ülkenin en yüksek dağlarıdır. Maden şehri olan, “Ulusal Slovak İsyanı” ile ilgili en büyük müzenin yer aldığı “Banská Bystrica” sahip olduğu tarihi eserlerle bölgenin merkezidir. Bu bölgede de “Bojnice Kalesi”, “Oravský Kalesi” gibi çok sayıda kale bulunur. Slovakya’da köylerin büyük bölümünde geleneksel yöntemlerle çivi kullanılmadan yüzyıllar önce yapılan ağaç binalar yer alır.   “Čičmany” ile  UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’nde yer alan “Vlkolínec”   geleneksel mimarinin en güzel örneklerini görebileceğiniz   köylerin başında gelir. Geleneksel ağaç mimarinin birçok örneklerinin  toplandığı açık hava müzelerinin “Skansen”  en büyüğü “Slovak Köy Müzesi” ise “Martin” şehrindedir. Burada kuzey Slovakya’dan 100  ev yer almaktadır. “Banská Štiavnica” ise tarihi dokusu ile  UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’ndedir.

Doğu Slovakya ülkenin farklı kültürlerin etkisinin hissedildiği bir bölgedir. Doğu Slovakya’nın batısında yer alan “Spiš Bölgesi” Geç Gotik tarzının önemli örneklerini görebileceğiniz bir bölgedir. Bölgenin eski merkezi “Levoča”; “Spiš Kalesi”, “Żehra” UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’nde yer alır.   Slovakya Macaristan sınırına yakın, Slovenské Rudohorie Dağları’nın güney bölümündeki, “Slovakya Karst Bölgesi “Slovensky Kras”, 4450 civarında kireçtaşı mağara ile tanınır. Bu mağaraların henüz çok sınırlı bir bölümü halka açılmıştır. En güzel mağaralardan biri olan  “Dobšiná”  buz mağarası; “Slovenský Raj (Slovakya Cenneti)” olarak bilinen kast alanındadır. Bölgenin merkezi ve ülkenin ikinci büyük şehri olan “Košice” katedrali ve eski şehri ile ; “Svidnik” geleneksel mimarinin örneği   ağaç kiliseleriyle tanınır.   Geleneksel mimarinin örneklerinin yer aldığı en eski açık hava müzelerinden birine sahip olan “Bardejov”  UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’ndedir. 

Aşağıda Slovakya Cumhuriyeti’nde gezme olanağı bulduğum Bratislava  hakkında bazı bilgi ve izlenimlere  yer verilmiştir.

BRATISLAVA

Slovakya'nın başkenti ve yaklaşık 450.000 nüfusu ile en büyük şehridir. Slovakya'nın siyasi, ekonomik, bilim ve kültür merkezidir.  Küçük Karpat Dağları etekleriyle “Tuna Nehri (Dunaj)” kıyısına kurulmuş ve iki ayrı ülkeye (Avusturya-Macaristan) sınırı olan, dünyadaki iki başkentten biridir.  Viyana’ya bir saat uzaklıkta olan şehir geçmişte “Viyana’nın Banliyösü” olarak kabul edilmiş, I.Dünya Savaşı’na kadar, iki şehir arasında elektrikli tren çalışmıştır. Şehir; hala Almanlar tarafından eski adı “Pressburg”, Macarlar tarafından “Pozsony” olarak bilinir.

Keltler tarafından M.Ö. II. yüzyılda kurulan şehir, daha sonra Roma garnizonu olmuş, X. yüzyılda Büyük Moravya Krallığı’nın  önemli merkezlerinden biri haline gelmiştir. 1291 yılında Macaristan kralı tarafından şehre imtiyazlar verilmesi şehri güçlendirmiş, Osmanlı İmparatorluğu’nun 1526 Mohaç Savaşı’nda Macaristan’ın büyük bölümünü ele geçirmesinin ardından Macar Kralı ve Estergon Başpiskoposu’nun  kararıyla    başkent olmuştur. Şehir;  Maria Theresa’nın döneminde güçlenmiş, XIX. yüzyılda Slovak bağımsızlık hareketinin merkezi olmuştur. I.Dünya Savaşı’ndan sonra Çekoslavakya’nın kurulması ile Bratislava adını alarak,  ülkenin Slovak bölgesinin merkezi haline gelmiştir. 1939-1945 yılları arasındaki  Alman İşgali sırasında şehir büyük ölçüde tahrip olmuştur.  

Bratislava eski  ve yeni şehirden oluşur. Tuna Nehri’nin bir bölümünde yeni şehir diğer tarafında eski şehir bulunur. Tuna Nehri’nin her iki kıyısı köprülerle birbirine bağlanmıştır. Köprüler içinde  çelikten yapılmış   “Yeni köprü (Nový Most/Slovak National Uprising-SNP) ilginç mimarisi ile dikkat çekicidir. Araç ve yaya trafiğine açık olan köprüden yürüyerek şehrin eski ve yeni bölümlerini dolaşabilirsiniz. Bratislava ve kale manzarası görmek, fotoğraf çekebilmek için,  köprü kulesinin üzerindeki UFO şeklindeki bölüme asansörle  çıkmanız gerekir. Bu bölümden hediyelik eşya satın alabilir. Önceden rezervasyon yaptırmak koşuluyla oldukça pahalı olan UFO restaurantta güzel bir manzara eşliğinde yemek yiyebilirsiniz.  1971 yılında trafiğe açılan  köprü komünist dönemde yapılmasına karşılık “Komünist Mimarisi’nin” özelliklerini yansıtmamaktadır. Buna karşılık şehrin birçok yerinde   komünist Mimarisinin örneği çok sayıda bina görebilirsiniz.   

Bratislava’nın en güzel bölümü “Eski Şehir’dir (Staré Mesto)”. Eski şehri,  kısa sürede,  yürüyerek veya  eski şehrin ana meydanından “Hlavné Námestie” kalkan, 9.00-17.00 saatleri arasında çalışan, yarım saatte, eski şehri dolaştıran “kırmızı küçük trenle” gezebilirsiniz. Eski şehir dışındaki yerleri görmek için  otobüs, tramvay, troleybüs veya taksiden yararlanabilirsiniz. Eski şehri, Küçük Karpat Dağları eteklerindeki şarap üretim merkezlerini ve şehir içindeki komünist dönemde yapılan bazı binaları rehber eşliğinde görmek isterseniz  yerel seyahat acentalarının sundukları programlar hakkında ayrıntılı bilgi almak için Bravislava’ya gitmeden önce http://www.bkis.sk ve http://www.bratislavasightseeing.com web adreslerine   bakmanız gerekir.  Ayrıca Tuna Nehri’nden şehri seyredebilmek için nisan ile kasım ayları arasında feribot veya gezi teknelerine binebilirsiniz. 

Bratislava; çevresindeki Avrupa başkentlerinin eski şehirlerine göre, oldukça küçük bir eski şehir bölgesine   sahiptir.  Bratislava’nın eski şehri;  kemerli, küçük taşlarla kaplı, şık bar, restaurant, sanat galerileri,   taş binalarla dolu dar sokaklardan ve  küçük meydanlardan oluşur.

Eski şehrin merkezini;  farklı yapı tarzlarında yapıları bir arada görebileceğiniz, hediyelik eşya satan tezgahlarla, cafelerle dolu kalabalık “Hlavné Námestie” oluşturur. Meydanın ortasında şehrin  1572 tarihli en eski  çeşmesi olan “Maximilian Çeşmesi yer alır.  Meydanın çevresinde şehrin en güzel Art –Nouveau binalarından biri olan “Kutscherfeld Sarayı” ile    “Eski Belediye Binası (Stara Radnica/ Old Town Hall)” bulunur. XIV. yüzyılda bir ev ve kuleden oluşan Eski Belediye Binası; XV. yüzyılda diğer evlerle bütünleşmiş, sürekli yeni eklemelerle ve farklı mimari tarzlarda yapılan değişikliklerle  büyük bir bina kompleksi haline gelmiştir. 1733 yılındaki yangından sonra   Barok tarzında restore edilen binanın köşe kulesi  güzel bir eski şehir ve kale  manzarasına sahiptir. Kulede asılı olan levha Tuna Nehri’nin 1850 Şubat ayında  taştığı zaman ulaştığı seviyeyi gösterir. Kulenin köşesindeki Meryem Ana Heykeli 1676 tarihlidir.  Kulenin balkonu geçmişte duyurular için  kullanılmıştır. XVI. yüzyıl Rönesans tarzı sütunlu avlusunda, yaz aylarında konserler  düzenlenen binanın, içi  son derece güzeldir. Bina 1868 yılından beri pazartesi dışında 10.00-17.00; cumartesi- pazar 11.00-18.00 saatleri arasında açık olan   “Bratislava Şehir Müzesi’ne (Mestské Muzeúm)” ev sahipliği yapmaktadır.

Meydanda 1805 yılındaki Napoleon istilasını hatırlatmak için yapılmış,  bir sokak  bankına yaslanmış, bronz “Napoleon Askeri Heykeli”hemen dikkatinizi çeker. Bratislava eski şehir bölgesinde hemen her yerde bu heykele benzeyen gerçek insan boyutunda çok sayıda  ilginç bronz heykellerle karşılaşabilirsiniz. Sokakları dolaşırken ansızın karşınıza   sizi fotoğraflamaya çalışan bir  fotoğrafçı, logar kapağından dışarıya başını çıkarmış, eski şehrin 1997 yılında yeniden onarıldığını anlatmak için yapılmış gülümseyen sevimli bir işçi “Čumil”, şapkası ile sizi selamlayan bir şair çıkabilir. Bu ilginç heykeller  eski şehre farklı, sevimli  bir görünüm kazandırmıştır. Bu tür heykeller özellikle Eski Belediye Belediye Binası’nın bulunduğu meydan civarındaki “Panskà” ve “Sedlarskà” sokaklarında yoğundur.

Eski Belediye Binası’nın diğer tarafında 1778-1781 yılları arasında Estergon ve Macaristan Başpiskoposu  için yapılan şehrin en güzel sarayı “Primaciálny Palác/Primate’s Palace” yer alır. Ana meydanın yan tarafındaki  meydanda “Primaciálne Námestie”  halen Belediye Binası’nın bir bölümü olarak kullanılan bu pembe sarayın; çatısı mermer heykellerle ve başpiskopos’un arma ve şapkası ile süslüdür. Saray pazartesi dışında 10.00-17.00 saatleri arasında ziyarete açıktır.  Saray; 1805 yılında “Napoleon Bonaparte” ile Habsburg I. Francis arasında  “Pressburg Anlaşması’nın” imzalandığı “Aynalı Salon”, küçük şapel,  1900’lü yıllarda renovasyon sırasında ortaya çıkarılan XVII. yüzyıldan kalma “Hero ile Leander’in” trajik aşkını anlatan  altı kıymetli İngiliz Duvar Örtüsü ile tanınmıştır. Sarayın avlusunda bir çeşme ile XVII. yüzyıldan kalma “St. George  Heykeli” bulunur.

Sarayın yakınındaki  “Klobučnicka” sokağında; halen “Müzik Evi” olarak kullanılan besteci ve piyanist “Johann Nepomuk Hummel’in doğduğu  sarı renkli Rönesans evi görebilirsiniz. Ayrıca aynı sokakta yer alan  “Bratislava  Turizm Bürosu’ndan” gereksinim duyduğunuz materyalleri alabilir. Yerel turlar hakkında bilgi sahibi olabilirsiniz.

“Primaciálny Palác” yakın mesafede yer alan  “Námestie SNP” yüzyıllardan beri şehrin önemli kutlama ve isyanlarının gerçekleştiği  meydandır. Meydanda geçmişte rahiplerin eski kale duvarları dışına yaptıkları büyük bir yapı kompleksini görebilirsiniz.   Bu kompleksin dışında meydana yakın mesafede  çok sayıda kilise gözünüze çarpar.

Eski Belediye Binası’nın bulunduğu meydana açılan diğer meydanda  “Františkánsk Námestie” ise  şık saray ve kiliseler görebilirsiniz. Bu alanda yer alan önemli binalar arasında  Eski Belediye Binası’nın karşısında çan kulesi ve ana girişi bulunmayan, 1638 yapımı, küçük kilise “Jesuit Church of the Holy Saviour”;   “Şehir Galerisi’nin” ana koleksiyonuna ev sahipliği yapan 1768 tarihli, Rokoko tarzı saray  “Mirbachov Palác” bulunur. Şehir Galerisi’nin diğer bölümüne ise Slovak Ulusal Tiyatrosu’na yakın “Panskà” üzerinde yer alan, 1747 yapımı, Barok saray  “Pàlffy Palàc” ev sahipliği yapar. “Mirbachov Palác” karşısında   XIII. yüzyılda yapılan, birkaç defa yenilendiktan sonra, XVIII. yüzyılda Barok tarzında yeniden inşa edilen  Bratislava’nın en eski kilisesi ve manastırı “Františkánský  Kostol / Franciscan Church and Monastery” yer alır.  Kilise XVI ve XVII. yüzyıllarda Macaristan ileri gelenlerinden oluşan meclisin “Diet” toplantı yeri olarak kullanılmış, Habsburg I. Ferdinand burada Macaristan Kralı olmuştur.

Franciscan Kilisesi’nden veya Eski Belediye Binası’nın bulunduğu meydandan   kısa bir yürüyüşle eski şehrin en güzel caddelerinden biri olan daha sonra adı değişerek Tuna Nehri tarafındaki uzun meydana  “Hviazdoslavovo Námestie ” kadar uzanan caddeye “ Michalská  Ulica ” ulaşabilirsiniz. Bu caddenin özellikle üst tarafı  ilk katları dükkan, restaurant, şarap evi olarak kullanılan  büyük bölümü XVIII. yüyıldan kalma şık binalarla doludur. Caddedeki en ilginç yapı; caddenin üst tarafında bulunan,   “Michael Kapısı’dır (Michalská Brána/Michael’s Gate)”. XIV. yüzyılında yapılan şehir duvarları XVII. yüzyılda tahrip edildiğinden  günümüze  sadece şehir duvarlarının batı bölümü ile dört kapısından biri olan Michael  Kapısı  kalmıştır. Bu kapı XIV. yüzyılın ilk yarısında yapılmış, 1511-1513 yılları arasında güçlendirilmiş,  1753 – 1758 yılları arasında yeniden inşa edildiğinde St. Michael’in Heykeli  51 metre yüksekliğindeki kulesinin tepesine konmuştur. Günümüzde “Silah Müzesi” olarak kullanılan kapının en üst katındaki balkonundan güzel bir eski şehir ve kale manzarası seyredebilirsiniz. Kule pazartesi dışında 9.30-16.30 saatleri arasında ziyarete açıktır. Kapının yanında şehrin en dar cepheye sahip evini ve eski şehrin en dar, yedi kemerli sokağını “Baštová Ulica” görebilirsiniz.

St.Michael Kapısı’ndan sonra köprüyle ulaşacağınız cadde kenarındaki küçük meydanda,   1717-1723 yılları arasında yapılan,  Barok kilise,  “Kostol Trinitárov/Church of St. John of Matha/Trinitarian Church ” bulunur. Kilise her tarafı  mavi olan iç bölümü,  duvar ve tavanındaki   fresklerle tanınır.

Kilisenin  yan tarafından devam eden cadde üzerinde, Michael Kapısı’nın kuzeyinde, büyük bir meydanda, “Hodžovo Námestie” 1996 yılından beri başkanlık sarayı olarak kullanılan,  Barok bir saray “Grassalkovičov Palác/Grassalkovich Palace” bulunur. Avusturya, Macaristan ve Habsburg aristokrasinin bazı üyelerinin konutu ve toplanma yeri olarak kullanılan saray, 1760 yılında yapılmıştır. Arzu ederseniz sarayın restore edilmiş geniş bahçelerini gezebilirsiniz. Tren ile şehre gelmişseniz eski şehre gelmeden önce göreceğiniz ilk bina; tren istasyonu ile eski şehir arasında yer alan bu saraydır.

Michael Kapısı’nın önündeki caddenin “Michalská  devamı olan “Ventúrska Caddesi (Ventúrska Ulice)” üzerinde; 1465 yılında kurulan, Slovakya’nın ilk üniversitesi’nin  “Universitas Istropolitana” binasını görebilirsiniz. Bina halen “Gösteri Sanatları Akademisi” olarak kullanılmaktadır. “Ventúrska Caddesi’nin farklı ara sokaklarından girerek de ulaşabileceğiniz, eski şehrin batı tarafındaki, “Kapitulská” üzerindeki,  “St. Martin Katedrali (Dóm Sv. Martina/ St.Martin’s  Katedral)” XIII. yüzyılda inşa edilen Romanesk  kilise üzerine XIV. yüzyılda Gotik tarzda yapılmıştır. !452 yılında katedral olmuş, daha sonra çeşitli değişiklikler geçirmiş, XVI. yüzyılda Macar Kralları’nın taç giyme törenlerinin yapıldığı katedral haline gelmiş,  XIX. yüzyılın sonunda Neo-Gotik tarzda yenilenmiştir. Katedral geçmişte şehrin şehir duvarlarının kenarında onun bir parçası olarak inşa edilmiştir. Bu küçük sade Katedral; 1563-1830 yılları arasında Habsburg 19 Macaristan Kralı’nın taç giyme töreninin yapıldığı yer olarak ülke tarihinde farklı bir konuma sahiptir.  Katedralin 85 metre yüksekliğindeki kulesinin üzerinde 300 kilo ağırlığında katedralin bu özelliğini temsil eden reprodüksiyon bir taç  bulunur. Arzu ederseniz katedralden başlayarak, yerdeki sokak taşları üzerinde yer alan  pirinç kraliyet taç armalarını izleyerek, önceki taç giyme töreni güzergahı boyunca eski şehrin sokak ve meydanlarını dolaşabilirsiniz (önceki taç töreni güzergahı Kapitulská, Prepoštská, Sedlarská, Hlavné Námestie, “Františkánsk Námestie, Biela, Michalská, Michael Kapısı). Bratislava’da her yıl  eylül ayının ilk cumartesi günü,  geleneksel  taç töreni seremonisi yapılmaktadır.

Kaleye gidebilmek için katedral civarındaki yönlendirmeleri izlemeniz yeterlidir. Buna göre; Katedral  tarafındaki alt geçitten “Yeni Köprü’ye” bağlanan  otobanın altından geçmeniz ve tepeye yürümeniz gerekir. Otoban; geçmişte şehir duvarları ve bu duvarların dışında yer alan Yahudi Mahallesi’nin bulunduğu alandan geçtiğinden,  yapımı sırasında birçok tarihi eserlerin yıkılmasına neden olmuştur.
Kaleye çıkmadan önce, yol üzerinde göreceğiniz; sarı ve beyaz renkli ev; köşesindeki heykel nedeniyle  “İyi Stepherd’in Evi (Dom U Dobrého Pastıera/House of The Good Stepherd )” olarak bilinir. Her katta sadece bir oda bulunan ev; 1760-1765 yılları arasında yapılmış,  şehirdeki en önemli Rokoko  binalardan biridir. Bina halen “Saat Müzesi (Mύzeum Hodín)” olarak kullanılmaktadır.    

“Bratislava Kalesi (Bratislavský Hrad)” şehrin sembolüdür. Tuna Nehri’nden 85 metre yüksekliğindeki bir tepeden, şehre  bakan kale; şekil itibariyle ters çevrilmiş bir masayı andırır.  Statejik  konuma sahip olan kalenin  adına ilk defa 907 yılında rastlanmaktadır.   XI ve XII. yüzyıllarda yenilenen kale;  XV. yüzyılda  saray olarak Gotik tarzda yeniden yapılmış, daha sonra farklı mimari tarzlarda iki defa daha düzenlenmiştir. 1811 yılında çıkan yangından büyük zarar gören kale; 1953-1968 yılları arasında restore edilmiştir. Kale, restorasyon nedeniyle kapalı olmadığı dönemlerde  “Tarih ve Arkeoloji Müzesi ” ile Slovakya Parlementosu’nun bazı bölümlerine ev sahipliği yapmaktadır.

Eski şehrin güzel binalarından biri;  uzun bir meydanın “Hviazdoslavovo Námestie” sonunda yer alan; sarı renkli, şık Neo-klasik  “Eski Slovak Ulusal Tiyatrosu (Slovenské Národné Divadlo / Slovak National Theater)” binasıdır. 1885- 1886 yılları arasında inşa edilen bu binada  opera ve balo gösterileri sergilenmektedir.  Tiyatro binasının önünde  1888 yılında yapılan güzel bir çeşme yer alır. Bir kültür şehri olan  Bratislava’da bu tiyatronun  dışında  çok sayıda  tiyatro ile  konser salonu bulunur. Bu konser salonlarından  biri olan “Reduta” , Eski Slovakya Ulusal Tiyatrosu’na yakın mesafede, “Palackého Ulica” üzerindedir.  1913-1918 yılları arasında inşa edilen Reduta aynı zamanda  “Slovak Filarmoni Orkestrası’na”  ev sahipliği yapmaktadır.

Bu tarihi eserlerin yanı sıra eski şehrin içinde halen müze, galeri veya farklı amaçlar için kullanılan çok sayıda bina bulunur. Eski şehrin dışında ise şehrin farklı bölgelerine dağılmış bazı eserleri görebilirsiniz. Bu tarihi eserler arasında dünyadaki en önemli art Nouveau eserlerden biri olan “Mavi Kilise (Modrý Kostolik/ Church of St. Elizabeth /Blue Little Church)” gelir. “Bezručova Ulica” üzerinde yer alan  kilise 1907-1913 yılları arasında inşa edilmiştir. Kilisenin dış cephesi, üzerinde saat bulunan kulesi,  mavi renkli alçı süslemelerle süslenmiş ve çok güzeldir. Binanın  çatısı ve içi de mavi Majolica seramikleri ile kaplanmıştır.

 

Şehrin kuzeybatısında, “Slavín Tepesi” olarak bilinen bir tepe üzerinde, 1960 yılında yapılan “Slavín Anıtı” yer alır. Bratislava civarında II.Dünya Savaşı’nda Nazilerle mücadele eden Kızıl Ordu Askerleri’nin anısına yapılan dev anıtın çevresinde, savaşta ölen 6845 Sovyet Askeri’ne ait bir mezarlık bulunur. Anıtta yer alan teras güzel bir şehir manzarasına sahiptir. 

Bratislava çevresinde bireysel olarak veya turlarla gidebileceğiniz çok sayıda kale, tarihi şehir ve kaplıca merkezi bulunur. Kaleler içinde en tanınmış olanı şehrin 13 kilometre batısında, Avusturya sınırında bulunan,  “Devin Kalesi’dir”. Kale Tuna ve Morava Nehirlerinin birleştiği bir uçurum kenarındaki tepededir.  Slovakya’daki en eski üç kaleden biri olan kale; M.Ö. V. yüzyıldan beri stratejik konumu nedeniyle; ülke tarihinde önemli bir yer işgal etmiştir. Kale ile ilgili ilk yazılı belgeye 864 yılında rastlanmaktadır. XIII ve XVI. yüzyıllarda değişikliğe uğrayan kale 1809 yılında Napoleon’un orduları tarafından tahrip edilmiştir. Kale; 1961 yılından beri, “Ulusal Anıt” olarak kabul edilmektedir. Kaleye yerel tur şirketlerinin programlarına katılarak, “Yeni Köprü’nün  (Novy Most)” altındaki otobüs durağından 29 numaralı otobüsle veya şehir merkezi yakınındaki özel limandan (Fajnorovo nabrezie 2 - Fajnorovo Embankment) günde iki defa kalkan teknelerle gidebilirsiniz.  Mayıs ile ekim ayları arasında açık olan kaleyi pazartesi dışında 10.00-17.00; hafta sonu 10.00-18.00 saatleri arasında gezebilirsiniz.

Şehre  45 dakika uzaklıktaki,  Červeny Kameň (Castle of Red Stone)”  en iyi korunmuş Rönesans  kalelerden biridir. XIII. yüzyılda Macaristan ve Bohemya Krallığı sınırını korumak amacıyla yapılan bir dizi kaleden biridir. 1528 yılında konut olarak kullanılmaya başlanmış, XVI. yüzyılda kaleye büyük şarap mahzenleri  eklenmiştir. 1583 yılında konut olarak yeniden inşa edilen ve değerli sanat eserleri ile süslenen kale; 1945 yılına kadar  “Pàlffy Ailesi”  tarafından kullanılmıştır.  Avrupa’nın en güzel kalelerinden biri olan bu kale, aynı zamanda mobilya, resim, silahların sergilendiği bir müzedir.

Şehrin 20 kilometre kuzeydoğusunda Küçük Karpat şarap bölgesinde yer alan 22.000 nüfuslu “Pezinok”; bağları ve şarap imalathaneleriyle  şarap sevenlerin ilgisini çeken, güzel bir Rönesans kaleye sahip  turistik  yerlerden biridir. Şehre 30 kilometre uzaklıktaki “Modro” ise “Mavi Kilise’de” örneklerini görebileceğiniz. “Majolica Seramikleri” ve bağlarıyla  tanınır. “Tranava”  70.000 nüfuslu, tarihi   şehirlerden biridir. Osmanlı İmparatorluğu’nun  Buda ve Estergon şehirlerini almasından sonra 1541-1820 tarihleri arasında başpiskoposun ikamet ettiği yer olmuştur. Tranava halen tarihi üniversitesi, Barok kilisesi, küçük meydanı ve bu meydanı çevreleyen Gotik evleriyle tanınır.

*Bu yazı Slovakya Cumhuriyeti’ne 2010 yılında yaptığım seyahat sırasında gördüğüm yerler, edindiğim izlenimler, rehberlerin verdiği bilgiler ve aşağıda yer alan kaynaklardan yararlanılarak hazırlanmıştır.
Dk, Eyewitness Travel Guides, Czech & Slovak Republics, Dorling Kindersley Limited, Great Britain, 2006, ISBN:1-4053-1517-2.
Martin Sloboda, Bratislava, ISBN: 80-89159-02-8.
Martin Sloboda, Slovakia, ISBN:80-89159-08-7.
http://tr.wikipedia.org/wiki/Bratislava
http://tr.wikipedia.org/wiki/Slovakya
http://tr.wikipedia.org/wiki/Macaristan_tarihi
http://www.slovakia.com/
http://www.slovakia.travel/
http://www.bratislava.sk/en
http://www.virtourist.com/europe/bratislava/
http://www.bratislavavisit.com/

 

Copyright 2010. Privacy Policy | Terms of Use | XHTML | CSS

Design by MEHMET KEREM PALA

>